شهرستان مشگین شهر در شمال غربی ایران و 839 کیلومتری تهران واقع شده است و جمعیتی بالغ بر164007 نفر را در خود جای داده است.آب و هوای این شهرستان معتدل کوهستانی است و کوه معروف سبلان در 25 کیلومتری این شهر واقع شده است. شواهد و قرائن به دست آمده از منطقه باستانی شهریری ، حکایت از تمدنی با قدمت شش هزار سال قبل از میلاد در منطقه مشکینشهر دارد. اورامی، وراوی ،خیاو و پشگین شهر، اسامی این شهر در ایام گذشته بوده است
محصولات کشاورزی: انگور - سیب - هلو - خربزه - گندم - جو
رودهای مهم: خیاو چای - مشگین چای - اونار چای - قره سو
گردشگاهها: سبلان و دامنه های زیبای آن - پارک جنگلی – شیروان دره سی – هوشنگ میدانی - قره سو - زیستگاههای قاراگول، موئیل، آیقار، ساربانلار و ...
آبگرمهای معدنی: قوتورسویی – قینرجه – ایلاندو – شابیل – ملیک سویی – موئیل سویی – آق سو
آثار تاریخی: سنگ نبشته شاپور دوم ساسانی _ بقعه شیخ حیدر _ قلعه قهقهه _ قلعه ارشق _ کهنه قلعه _ مقبره سید جعفر _ مقبره سید سلیمان _ کاروانسراهای قانلی بلاغ، رضی و نقدی _ قلعه قشلاق زاخور _ دیو قالاسی _ قلعه بربر _ منطقه باستانی شهریری _ غارها و تپه های تاریخی و ... چشمه های معدنی مشکین شهر شهرستان مشکین شهر یکی از زیباترین و با صفاترین شهرهای استان اردبیل است. این شهرستان در ?? کیلومتری غرب شهرستان اردبیل واقع شده است. مشکین شهر به جهت واقع شدن در دامنه پر برکت و حاصل خیز سبلا ن، از طبیعتی زیبا و دلنشین و آب و هوایی خنک و آب های معدنی فراوان برخوردار است. این شهرستان دارای نه دهنه چشمه معدنی است که به فاصله تقریبی ?? کیلومتری از مشکین شهر قرار دارند. این چشمه های معدنی عبارت اند از: ?) چشمه قیزجه مشگین شهر ?) چشمه آبگرم قوتورسوئی لا هرود ?) چشمه ایلا ندو ?) چشمه آبگرم شابیل ?) چشمه دوبدو (دودو) ?) چشمه آبگرم موئیل ?) چشمه قوتورسوئی موئیل ?) چشمه آق سو مشگین شهر ?) چشمه ملک سوئی
چشمه قیزجه مشگین شهر این چشمه در جنوب مشگین شهر و به فاصله تقریبی ?? کیلومتری آن واقع شده است. به سبب گرمای زیاد، آب چشمه رابا مقداری آب سرد رودخانه می آمیزند و در حوضچه ای برای استحمام مورد استفاده قرار می دهند. آب چشمه در ردیف آب های معدنی کلرورسدیک یا کلرور هیپوتونیک و گازدار و خیلی گرم و داغ است. استفاده از این آب برای درمان لنفاتیسم، راشی تیسم، بیماری های زنانه، روماتیسم های مزمن سودمند است و نیز صفرا آور و زیاد کننده ترشحات دهان و معدی است. به خاطر دمای بالا ی آب چشمه، به عنوان تسکین دهنده، ضدتورم، ضد درد، تسهیل کننده عمل تنفس و اتساع عروق سطحی بدن مورد استفاده قرار می گیرد.
چشمه قوتور سوئی این چشمه یکی از مشهورترین چشمه های مشگین شهر و دامنه سرسبز سبلا ن است که در ?? کیلومتری جنوب لا هرود و ?? کیلومتری جنوب مشگین شهر واقع شده است. درجه حرارت آب در حوض و نزدیک مظهر چشمه، ?? درجه است. آب این چشمه، در گروه آب های معدنی سولفاته کلسیک و سدیک و گوگرددار گرم قرار دارد. این چشمه در درمان بیماری های روماتیسمی و پوستی مورد استفاده قرار می گیرد. آب این چشمه روی بیماری های مجاری تنفسی، برونشیت های مزمن همراه یا بدون آسم، سرفه های تشنجی، تشنجهای عضلا نی، جوش های بدن و آماس و دردهای مفصلی اثر مفید و موثر دارد.
چشمه ایلا ندو در فاصله ?? کیلومتری جنوب مشگین شهر از زمین می جوشد. آب چشمه ایلا ندو از نوع آب های معدنی کلر و سولفاته بیکربناته کلسیک گازدار و گرم است. به خاطر دمای بالا ی آب، تسکین دهنده دردهای عمومی بدن و تقویت کننده حالت عمومی بدن و نیز تمدد اعصاب است و نیز به موجب داشتن بیکربنات و سولفات می توان از آن برای درمان بیماری های جلدی، دردهای روماتیسمی مزمن، بیماری های تنفسی و گوارشی، بیماری های زنانگی استفاده کرد.
چشمه آبگرم شابیل این چشمه در ?? کیلومتری روستای لا هرود و در چند کیلومتری آبگرم قوتور سوئی و در پای تپه ای واقع شده است. دمای آب در مظهر چشمه ?? درجه سانتی گراد است. ظاهر آب زلال، کمی ترش مزه، بی رنگ و نیز کمی بودار است. آب این چشمه، در ردیف آب های معدنی اسید بیکربنات یا بیکربناته سدیک قرار دارد. به خاطر وجود مقدار زیادی اسید کربنیک، از آب آن برای درمان بیماری های حرکتی، عصبی (درمان پادرد و کمر درد) استفاده می شود.
تاریخچه
از نظر تاریخی مشگین شهر با داشتن بیش از 420 محوطه تاریخی و باستانی و اماکن متبرکه یکی از شهرستان های مهم استان اردبیل می باشد و میتوان به اغراق ادعا کرد که در آذربایجان از نظر اماکن باستانی و تاریخی کمتر منطقه ای به پای خیاو و یا مشگین شهر می رسد.
به روایاتی نام قدیم مشگین شهر اورامی و یا وراوی محل تولد سعد الدین وراوینی دانشمند و مترجم مرزبان نامه در قرن ششم هجری قمری بوده است.
سرزمین مشگین شهر که از نظر فرهنگی می تواند در حد یک ایالت در جهان باستان شناسی مطرح گردد که به احتمال فراوان در گذشته های دور با فلات اردبیل و مناطق مغان و ارسباران تشکیل سرزمین واحدی را می داده که چنین منطقه وسیع, پرنعمت و بابرکت از دیر باز می توانسته نیاز بسیاری از اقوام گله دار را که همیشه در حال کوچ ییلاق و قشلاق میباشند, برآورد. و چه سندی گویاتر از وجود بسیار سودمند عشایر غیور ائل سون(شاهسون) می باشد که در طول تاریخ جولانگاهشان دامنه های سرسبز و خرم سبلان بوده است و هنوز هم میعادگاهشان خیاو و ییلاق های باصفای سبلان می باشد.
شهرستان مشگین شهر به لحاظ موقعیت طبیعی و استثنایی دارای تپه ها,قلعه ها, اماکن تاریخی و مذهبی بسیار فراوان مربوط به ادوار تمدن های ماقبل تاریخ و ادوار تاریخی قبل و بعد از اسلام می باشد. از جمله وجود نقوش صخره ای آثار تمدن انسان های ماقبل تاریخ در محدوده کناره رودهای قره سو, دره رود و شکلی داش ارشق, سنگ افراشت های مجسم های هزاره قبل از میلاد معروف به شهرییری و مکتب اوشاقلاری کناره رود قره سو, سنگ نبشته پهلوی ساسانی, قلعه کهنه, قلعه معروف قهقهه(محل زندانی شدن شاه اسماعیل دوم صفوی)..., قلعه ارشق, دیو قلعه سی(دژ بهمن), بقایای کاروان سراهای رضی, قانلو بلاغ, قره قیه ..., بقایای پل های تاریخی دوجاق, کورپی قلاغی قره قیه-لعل گنج, قره آغاج چرچیلو بر روی رودخانه های دره رود و قره سو, مقبره شیخ حیدر, قبور شهدای عصر صفوی, سردابه مسجد جنت سرا, خلیفه قبری کوچه ولی عصر, بقایای آب انبار(بوز خانا), بقایای برج و باروی منظم قلعه سی, قبور خلیفه الخلفا در انار,مقابر امام زاده های حضرات سیدسلیمان فخر آباد, سیدجعفر انار, سید عمادالدین رحیم بیگلوی سفلی و بقایای امامزاده های بابیان و پیر محمد روستای ارباب کندی و صدها آثار متنوع دیگر را در خود جای داده است.
مولف کتاب «زینه المجالس» این منطقه را ملوک پیشکین خوانده و در وجه تسمیه آن می نویسد:چون محمدبنپیشکین گرجی در زمان اتابکان آذربایجان حاکم اینجا بوده بنام او معروف گشته و در نتیجه کثرت استعمال, پیشکین به مشکین تبدیل گشته که امروزه به دو نام (خیاو و مشکین شهر) شهرت دارد.
حمد الله مستوفی (جغرافیدان و نویسنده قرن هشتم هجری قمری) در کتاب نزهه القلوب آورده که پیشکین در اصل «وراوی» نامیده می شد و دارای هفت شهر بوده و جزء تومان پیشکین بودند, شامل: پیشگین, خیاو, انار, ارجاق, اهر, تکلفه و کلیبر است که با بررسی های انجام یافته به احتمال قوی با توجه به بقایای موجود محل استقرار شهر پیشگین, مرکز ایالت آن زمان, در محوطه کلولی خرابه ایلانلی داغ قره باغلار, هلی و صاحب دیوان بوده و در دوره حکومت آق قویونلو و قره قویونلو و اوایل نهضت های صفویه بویژه در زمان شیخ جنید و فرزندش شیخ حیدر و بلحاظ تولد بنیانگذار حکومت شیعه در ایران, شاه اسماعیل اول صفوی, به سال 890 هجری قمری در شهر خیاو, این شهر از رونق و اهمیت خاص برخوردار بوده و خود شیخ حیدر مدتی حاکم و والی شهر خیاو و مغان بوده و در زمان افشاریه نیز نادرشاه قبل از رفتن به مغان برای تاجگذاری در مرکز دارالحکومه شهر( کهنه قلعه) بیتوته کرده و محل اسقرار لشکریانش قرار داده و در آبادانی شهرو مرکز دارالحکومه همت گماشته است. و در دوره قاجاریه بخصوص در زمان جنگهای 13 ساله ایران و روس این شهر از مراکز بسیار مهم برای استقرار لشکریان سردار لایق عباس میرزا بوده و در طول تاریخ دارای شخصیت ها و علما و رجال بزرگی بوده از قبیل سعدالدین وراوینی دانشمند و مترجم مرزبان نامه, شیخ محمود خیاوی عارف بزرگ قرن هفتم هجری قمری (مدفون در لیمر محله شهرستان آستارا), پیر محمد پشگینی از عرفا و یاران شیخ صفی الدین اردبیلی (مدفون در محله معروف به امام زاده روستای ارباب کندی), شیخ ابوالحسن مشکینی اهل احمد بیگلو (مدفون در نجف اشرف) که یکی از آثار علمی وی حاشیه بر کفایه الاصول آخوند خراسانی می باشد. ایشان استاد حضرت آیه الله مرعشی نجفی نیز بوده اند.
در دوره معاصر نیز بویژه در جریان نهضت مشروطیت علما و رجال بزرگی از این شهر برخاسته اند از جمله ملا امام وردی مشگینی که از روحانیت غیرتمند و تحصل کرده نجف اشرف بوده و با جلوگیری از یورش طوایفی از عشایر شاهسون از غارت شهر های همجوار نقش بسیار مهمی در پیروزی و به ثمر رساندن نهضت قیام مشروطیت ایفا کرد. او که با سران مشروطه تبریز ارتباط تنگاتنگ داشته است و در جریان بازگشت از جلسه سران مشروطه تبریز به مشکین, شبانه به وسیله مزدوران حاکم وقت اردبیل, به نام امیر معزز دستگیر و به تبریز انتقال یافته و در پشت نارین قلعه بدار آویخته می شود. شیخ یوسف افقهی و شیخ قاسم پریخانی از دیگر علمای منطقه بودند و آیت الله شیخ علی مشگینی آلنی از فقها و دانشمندان عصر حاضر, رئیس محترم مجلس خبرگان و امام جمعه قم و مدرس حوزه های علمیه قم, و ده ها تن از علما و روحانیون و اساتید دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی می باشد و در طول 8 سال دفاع مقدس به خاطر حضور بسیار پرشور و علاقمند هزاران تن از بسیجیان جان بر کف به نجف آباد دوم شهرت یافته است و بیش از 600 شهید تقدیم این نظام مقدس کرده که سردار شهید سرتیپ پاسدار حاج میر محمود بنی هاشم و حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی محبی... از سرداران معروف و از جان گذشتگان هشت سال دفاع مقدس می باشند.
آثار تاریخی مشگین شهر سرزمینی است که در بین کانون های تمدنی باستان قرار داشته، موقعیت جغرافیایی آن، ارتباط با مراکز مهمی همچون قفقاز و آناتولی و تبادلات فرهنگی این مراکز با یکدیگر، جایگاهی ممتاز در طول تکوین و تحول تاریخ به آن بخشیده است.
بر اساس آمار کلی در شهرستان مشگین شهر بیش از 600 اثر یادمانی و تاریخی برآورد شده است.
به عبارت دیگر به طور متوسط در هر 400 متر مربع از پهنه این شهرستان یک اثر باستانی و تاریخی که ارزش حفظ و دیدن داشته باشد وجود دارد.
آثار باستانی مشگین شهر در طیف وسیعی از ابنیه، محوطه تاریخی، قلعه، گورستان و تپه های باستانی دسته بندی می شود که تعدادی از این آثار ارزشمند در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اند. از جمله نمونه های این یادمان ها که بخش مهمی از هویت تاریخی و باستانی شهرستان مشکین شهر را تشکیل می دهد ذیلا اشاره می شود:
- مقبره شیخ حیدر متعلق به قرن هفتم هجری
- قلعه و محوطه تاریخی شهر یئری در روستای پیرازمیان
- قلعه تاریخی ارشق
- دیو قلعه سی
- قلعه کهنه
- قلعه قهقهه
- قلعه بربر
- قلعه ایلانلی داغ
- قبرستان تاریخی اونار
- قبرستان تاریخی ارباب کندی
- حمام عدل
- سنگ نوشته های تاریخی
- سنگ افراشت های مکتب اوشاقلاری در شهریری روستای پیرازمیان
- غارهای مساکن اولیه لاهرود
- پل تاریخی دوجاق
- قبرستان تاریخی تنگ
- آثار انسان های ماقبل تاریخ
- کاروانسرای قانلی بولاغ یا سرباز وطن
- کاروانسر
- سنگ افراشتای رضی
- تپه های تاریخی ه های اُنار
- مقبره امامزاده سید سلیمان فخر آباد
- مقبره سید جعفر در اُنار
- چنار کهنسال اُنار
نویسنده: vsam(دوشنبه 86/11/22 ساعت 6:24 عصر)
